Réttarstaða geimfara II

Í fyrsta pistli mínum um réttarstöðu geimfara kom samningurinn um rannsóknir og not ríkja af himingeimnum, tungli og stjörnum við sögu. Í þessum pistli verður fjallað nánar um efnisreglur samningsins.

Svarthöfði hefur margoft brotið reglur geimréttarins.

Í fyrsta pistli mínum um réttarstöðu geimfara kom samningurinn um rannsóknir og not ríkja af himingeimnum, tungli og stjörnum við sögu. Í þessum pistli verður fjallað nánar um efnisreglur samningsins.

Efnisreglur samnigsins eru margar hverjar meginreglur geimréttarins. Þær hafa mótað efni annarra þjóðréttarsamninga á þessu sviði. Til gamans má geta að Íslendingar gerðust aðilar að samningnum árið 1969.

Hér á eftir fylgir stutt upptalning á helstu reglum samningsins.

Helstu reglur:

– Geimurinn er sameign mannkyns

– Öllum ríkjum er frjálst að kanna geiminn og stunda þar rannsóknir.

– Ríkjum er frjáls för um geiminn.

– Ekki er hægt að nema landssvæði í geimnum.

– Aðgerðir ríkja í geimnum skulu vera í samræmi við reglur þjóðaréttarins, m.a. í samræmi við stofnsáttmála Sameinuðu þjóðanna, í þeirri viðleitni ríkja að tryggja frið og öryggi, skilning og samvinnu.

– Bannað er að koma fyrir kjarnorkuvopnum og öðrum gjöreyðingavopnum í geimnum. Hvort sem er á stjörnum, tungli eða á sporbraut í kringum jörðu.

– Tungl og stjörnur skulu notuð í friðsamlegum tilgangi.

– Bannað er að koma fyrir herstöðum eða stunda tilraunir með hernaðarlegu ívafi í geimnum.

– Geimfarar eru könnuðir alls mannkyns. Ríki skulu aðstoða þá ef eitthvað kemur upp á. Geimfarar skulu aðstoða aðra geimfara.

– Ríki bera ábyrgð á þeim sem þeir senda út í geim hvort sem þeir eru opinberir aðilar eða einkaaðilar. Ríki bera skaðabótaábyrgð ef önnur ríki verða fyrir tjóni vegna aðgerða þeirra í himingeimnum.

– Ríki fara með lögsögu yfir geimförum sínum, áhöfn þeirra hvort sem hún er í geimskipinu eða á vappi í geimnum.

– Ríki skulu aðstoða hvort annað og virða í geimnum.

– Ríki skulu upplýsa mannkynið um uppgötvanir sínar í geimnum að svo miklu leyti sem mögulegt er.

– Ríki hafa gagnkvæman rétt til að nota geimstöðvar, útbúnað og geimfarartæki annara ríkja.

Í næsta pistli verður fjallað um nokkur þjóðréttarleg vandamál sem upp gæti komið ef geimverur kæmi til jarðarinnar.

Latest posts by Bjarni Már Magnússon (see all)